Rác thải điện tử (e-waste) là loại chất thải phát sinh nhanh nhất trên thế giới, với hơn 62 triệu tấn được tạo ra vào năm 2022. Tuy nhiên, chỉ khoảng 22% lượng rác này được thu gom và tái chế đúng cách. Dự báo đến năm 2025, con số này tiếp tục tăng mạnh do vòng đời thiết bị ngắn và nhu cầu công nghệ cao. Điều này đòi hỏi giải pháp xử lý thông minh và bền vững hơn.
1. Tính chất và thành phần của rác thải điện tử
Rác thải điện tử có tính chất phức tạp và đa dạng do chứa nhiều loại vật liệu khác nhau, từ kim loại quý cho tới các hợp chất nhựa và hóa chất độc hại. Việc hiểu rõ thành phần này là nền tảng để lựa chọn công nghệ xử lý và tái chế phù hợp, giúp tối ưu hóa hiệu suất thu hồi và giảm thiểu rủi ro môi trường.
- Kim loại quý: Vàng, bạc, palladium, đồng… có giá trị tái chế cao.
- Nhựa và vật liệu polymer: ABS, PVC, nhựa chống cháy brom hóa, khó phân hủy và dễ phát thải khí độc khi đốt không kiểm soát.
- Kim loại nặng độc hại: Chì, thủy ngân, cadmium… dễ gây ô nhiễm đất, nước nếu xử lý sai.
- Pin lithium-ion: Nguy cơ cháy nổ cao nếu không được tháo rời đúng cách.
Xử lý rác thải điện tử giúp thu hồi kim loại quý giúp tiết kiệm tài nguyên, giảm khai thác mỏ, giảm phát thải khí nhà kính và tiết kiệm năng lượng sản xuất kim loại nguyên sinh.
Nhưng đổi lại, quy trình tháo dỡ thủ công rác thải điện tử dễ phát thải khí độc, gây hại sức khỏe cho công nhân, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ từ pin lithium và ô nhiễm đất, nước nếu xử lý không đúng cách.
3. Quy trình xử lý rác thải
Một quy trình xử lý rác thải điện tử thông thường gồm:
(1) Thu gom và phân loại sơ bộ.
(2) Tháo dỡ bằng tay hoặc robot.
(3) Nghiền, sàng và tách cơ học.
(4) Tinh luyện bằng nhiệt, hóa học hoặc sinh học.
(5) Tái chế hoặc sản xuất vật liệu thứ cấp.
4. Tổng hợp các phương pháp xử lý rác thải điện tử
4.1. Tháo dỡ & tiền xử lý cơ học
Đây là bước đầu tiên trong xử lý rác thải điện tử, nhằm tách các bộ phận quan trọng và loại bỏ những phần nguy hại. Phương pháp này sử dụng dụng cụ chuyên dụng hoặc robot để tháo rời bo mạch, pin, màn hình, sau đó nghiền nhỏ, sàng lọc và phân loại vật liệu bằng từ tính, điện trường hoặc khí nén. Ưu điểm của phương pháp là giảm khối lượng trước khi tái chế và dễ dàng tách riêng vật liệu có giá trị, nhưng nhược điểm là tốn thời gian, công sức và có nguy cơ phát tán bụi độc nếu không kiểm soát.
4.2. Xử lý rác thải điện tử bằng phương pháp luyện kim nhiệt
Đây là công nghệ sử dụng nhiệt độ rất cao để nung chảy linh kiện và tách kim loại ra khỏi chất nền. Trong lò luyện, bo mạch được nung chảy, các kim loại nặng tách khỏi xỉ và có thể thu hồi qua quá trình làm nguội. Phương pháp này có khả năng xử lý khối lượng lớn, thời gian nhanh và thu hồi kim loại hiệu suất cao, nhưng nhược điểm là tiêu hao năng lượng lớn và phát thải khí độc (SOx, NOx), nguy cơ dioxin nếu không có hệ thống lọc khí thải.
4.3. Xử lý rác thải điện tử bằng phương pháp thủy luyện
Thủy luyện là phương pháp dùng dung dịch hóa chất để hòa tan kim loại quý, giúp tách chúng khỏi nền nhựa hoặc hợp kim. Quy trình bao gồm ngâm bo mạch trong dung dịch axit hoặc kiềm, sau đó thu hồi kim loại qua kết tủa, điện phân hoặc chiết tách dung môi. Ưu điểm của thủy luyện là hiệu quả cao trong thu hồi vàng, bạc, palladium và đồng, nhưng nhược điểm là tạo ra nước thải chứa hóa chất độc hại cần xử lý và chi phí hóa chất cao.
4.4. Xử lý rác thải điện tử bằng công nghệ sinh học
Công nghệ sinh học sử dụng vi sinh vật như vi khuẩn oxy hóa sắt hoặc lưu huỳnh để phân giải bo mạch và giải phóng kim loại. Vi sinh vật tạo ra axit hữu cơ hoặc vô cơ (như H2SO4) giúp hòa tan kim loại. Ưu điểm của phương pháp này là thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng và ít phát thải, nhưng thời gian xử lý chậm và cần điều kiện môi trường ổn định.
4.5. Xử lý rác thải điện tử bằng dung môi ion
Đây là phương pháp tiên tiến sử dụng dung môi ion đặc biệt để tách kim loại mà không gây ăn mòn hoặc khí độc. Dung môi ion được trộn với rác thải nghiền nhỏ, hòa tan kim loại quý rồi tách ra bằng phương pháp lọc hoặc điện phân. Ưu điểm là tính chọn lọc cao và an toàn hơn so với axit mạnh, nhưng nhược điểm là giá thành dung môi cao và cần quy trình tái sinh dung môi phức tạp.
4.6. Công nghệ plasma
Plasma nhiệt độ cực cao (trên 5000°C) được dùng để phân hủy cấu trúc vật liệu khó xử lý. Dưới tác dụng của plasma, hợp chất hữu cơ bị phân rã thành khí trơ và kim loại được giữ lại dưới dạng tinh khiết. Ưu điểm là loại bỏ triệt để chất độc và giảm đáng kể thể tích chất thải, nhưng phương pháp đòi hỏi vốn đầu tư lớn, tiêu hao điện năng cao và cần bảo dưỡng thiết bị chuyên dụng.
4.7. Tái sử dụng và sửa chữa rác thải điện tử
Giải pháp này kéo dài vòng đời thiết bị bằng cách sửa chữa, nâng cấp hoặc tái sử dụng linh kiện còn tốt. Quy trình bao gồm kiểm tra chất lượng, thay linh kiện hỏng, làm sạch và đóng gói để sử dụng lại. Ưu điểm là giảm lượng rác thải, tiết kiệm chi phí và nguồn lực, nhưng không áp dụng với thiết bị bị hư hỏng nặng hoặc lỗi thời công nghệ.
Xử lý rác thải điện tử 2025 không chỉ là nhiệm vụ bảo vệ môi trường mà còn là cơ hội khai thác nguồn tài nguyên thứ cấp quý giá. Đây là nền tảng để hình thành ngành công nghiệp tái chế hiện đại, góp phần giảm khai thác tài nguyên tự nhiên, tiết kiệm năng lượng và tạo ra giá trị kinh tế mới. Việc kết hợp nhiều công nghệ tiên tiến như robot tháo dỡ, thủy luyện, bioleaching, plasma cùng chính sách EPR sẽ giúp xây dựng hệ thống tái chế bền vững, an toàn và hiệu quả, đồng thời thúc đẩy các doanh nghiệp chủ động tham gia vào kinh tế tuần hoàn.
Xem thêm: Phân loại và xử lý rác hữu cơ – Hướng đi bền vững trong nông nghiệp
Xem thêm: 5+ Sự cố hệ thống MBR thường gặp: Nguyên nhân và biện pháp khắc phục
Dịch vụ xử lý chất thải – Công ty TNHH Công nghệ môi trường Hòa Bình Xanh
Công ty TNHH Công nghệ môi trường Hòa Bình Xanh với đội ngũ thạc sỹ, kỹ sư giàu kinh nghiệm đã đầu tư nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng các công nghệ xử lý và tìm các phương án xử lý chất lượng tốt nhất, chi phí hợp lý trong thời gian ngắn nhất. Sự hiểu biết và tận tâm của đội ngũ là yếu tố quan trọng giúp chúng tôi đảm bảo hiệu quả và an toàn cho từng dự án.
Quý doanh nghiệp có nhu cầu hợp tác công ty hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline 0943.466.579 để nhận được sự hỗ trợ nhanh nhất và tận tình nhất.
Nhận xét bài viết!