NỘI DUNG BÀI VIẾT

Việc quan trắc môi trường và phân tích môi trường trở nên cực kỳ quan trọng trong bối cảnh môi trường ngày càng bị đe dọa bởi các hoạt động công nghiệp, nông nghiệp và đô thị hóa nhanh chóng. Tuy nhiên, hai khái niệm này thường bị nhầm lẫn do chúng có mối liên hệ chặt chẽ trong thực tiễn.

Vậy phân biệt quan trắc môi trường và phân tích môi trường như thế nào? Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất, chức năng và mối quan hệ giữa hai hoạt động cốt lõi này trong quản lý môi trường.

1. Quan trắc môi trường là gì?

Quan trắc môi trường là quá trình theo dõi, thu thập và đánh giá dữ liệu về chất lượng các thành phần môi trường như: không khí, nước, đất, tiếng ồn… theo thời gian và không gian xác định. Đây là một hoạt động mang tính liên tục hoặc định kỳ, nhằm phục vụ cho việc cảnh báo sớm ô nhiễm, đánh giá tác động môi trường và hoạch định chính sách bảo vệ môi trường.

Chẳng hạn như:

Quan trắc không khí định kỳ tại các nút giao thông lớn.
Quan trắc chất lượng nước mặt tại các sông, hồ lớn.
Quan trắc tự động liên tục tại các khu công nghiệp

2. Phân tích môi trường là gì?

Phân tích môi trường là quá trình xác định các thông số lý – hóa – sinh của mẫu môi trường thông qua các phương pháp kỹ thuật chuyên sâu trong phòng thí nghiệm. Đây là bước giúp biến các mẫu thu được từ hoạt động quan trắc thành dữ liệu có ý nghĩa, phục vụ đánh giá mức độ ô nhiễm.

Một số chỉ tiêu phân tích môi trường thường gặp như:

Môi trường nước: COD, BOD₅, NH₄⁺, TSS, kim loại nặng.
Môi trường không khí: CO, SO₂, NOₓ, bụi PM₂.₅, VOC.
Môi trường đất: pH, độ ẩm, hàm lượng Pb, As, Cd, Cr…

3. Phân biệt quan trắc môi trường và phân tích môi trường

Để phân biệt quan trắc môi trường và phân tích môi trường, ta cần xem xét ở nhiều khía cạnh khác nhau như:

Tiêu chí	Quan trắc môi trường	Phân tích môi trường
Mục tiêu	Giám sát chất lượng môi trường theo thời gian, phát hiện xu hướng ô nhiễm	Xác định định lượng hoặc định tính các chất ô nhiễm cụ thể trong mẫu
Hoạt động chính	Lập kế hoạch, lấy mẫu, đo nhanh, xử lý dữ liệu, báo cáo	Phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm bằng các thiết bị hiện đại
Vị trí thực hiện	Hiện trường (ngoài trời, trong nhà máy, vùng sông ngòi…)	Phòng lab được công nhận ISO/IEC 17025 hoặc VILAS
Tần suất	Định kỳ theo quy định (quý, năm), hoặc liên tục (trạm tự động)	Theo yêu cầu của quan trắc hoặc kiểm nghiệm riêng lẻ
Thiết bị sử dụng	Máy đo hiện trường (pH meter, DO meter…), trạm quan trắc tự động	Quang phổ UV-Vis, AAS, ICP-OES, GC-MS, sắc ký khí, chuẩn độ, hấp thụ nguyên tử…
Đầu ra	Dữ liệu diễn biến môi trường theo thời gian, bản đồ ô nhiễm	Kết quả cụ thể về nồng độ chất ô nhiễm trong từng mẫu

4. Mối quan hệ giữa quan trắc và phân tích môi trường

Mặc dù là hai hoạt động khác biệt về hình thức và kỹ thuật, nhưng quan trắc môi trường và phân tích môi trường lại có mối quan hệ chặt chẽ và không thể tách rời.

Quan trắc môi trường là quá trình theo dõi, thu thập dữ liệu về chất lượng các thành phần môi trường theo không gian và thời gian – ví như việc chụp một bức tranh tổng thể phản ánh hiện trạng môi trường tại một thời điểm cụ thể. Tuy nhiên, để bức tranh đó trở nên rõ nét và có giá trị khoa học, cần đến phân tích môi trường – bước giúp bóc tách, đo lường và xác định chính xác các thông số ô nhiễm trong mẫu đã thu.

Trong một chương trình quan trắc, phân tích môi trường chính là mắt xích trung tâm, đảm bảo rằng các dữ liệu thu thập không chỉ đầy đủ mà còn chính xác và có thể sử dụng cho các mục đích quản lý, cảnh báo hoặc đánh giá tác động môi trường. Quan trắc mà không có phân tích thì chỉ là quá trình thu thập mang tính cảm quan, còn phân tích mà không có quan trắc thì lại thiếu định hướng thực tế và bối cảnh không gian – thời gian.

Nói tóm lại:

Việc phân biệt quan trắc môi trường và phân tích môi trường giúp nâng cao nhận thức và hiệu quả trong quản lý, bảo vệ môi trường. Nếu ví quan trắc là “con mắt giám sát”, thì phân tích chính là “bộ não phân tích” giúp lý giải rõ ràng mức độ và nguyên nhân ô nhiễm.

Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường đang là vấn đề toàn cầu, việc tăng cường đầu tư vào cả hoạt động quan trắc môi trường lẫn nâng cao năng lực phân tích môi trường là yêu cầu cấp thiết để xây dựng một tương lai bền vững hơn.

Xem thêm: Phân tích mẫu nước thải ngành chế biến khoáng sản đạt chuẩn 2025

Xem thêm: Xử lý nước thải xi mạ hiệu quả

Dịch vụ xử lý chất thải – Công ty TNHH Công nghệ môi trường Hòa Bình Xanh

Bạn có nhu cầu quan trắc môi trường và phân tích môi trường, hãy đến với chúng tôi:

Công ty TNHH Công nghệ môi trường Hòa Bình Xanh với đội ngũ thạc sỹ, kỹ sư giàu kinh nghiệm đã đầu tư nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng các công nghệ xử lý và tìm các phương án xử lý chất lượng tốt nhất, chi phí hợp lý trong thời gian ngắn nhất. Sự hiểu biết và tận tâm của đội ngũ là yếu tố quan trọng giúp chúng tôi đảm bảo hiệu quả và an toàn cho từng dự án.

Quý doanh nghiệp có nhu cầu hợp tác công ty hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline 0943.466.579 để nhận được sự hỗ trợ nhanh nhất và tận tình nhất.

Mẫu đơn và mẫu tổ hợp trong quan trắc môi trường- Hòa Bình Xanh