Hướng dẫn bảo quản mẫu nước theo TCVN 6663-3:2016

Trong lĩnh vực phân tích và quan trắc môi trường, bảo quản mẫu nước là một khâu then chốt quyết định đến độ tin cậy của kết quả phân tích. Nếu không thực hiện đúng kỹ thuật bảo quản, mẫu có thể bị biến đổi về thành phần hóa – lý – sinh học, dẫn đến sai lệch kết quả và ảnh hưởng đến việc đánh giá chất lượng môi trường. Tiêu chuẩn TCVN 6663-3:2016 (ISO 5667-3:2012) đã được ban hành nhằm hướng dẫn chi tiết việc xử lý và bảo quản mẫu nước một cách khoa học, chính xác và đồng bộ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu về các nội dung chính của tiêu chuẩn, từ nguyên tắc bảo quản, yếu tố ảnh hưởng, kỹ thuật thực hành đến các hướng dẫn cụ thể theo từng nhóm chỉ tiêu phân tích.

1. Tại sao cần bảo quản mẫu nước đúng cách?

Mẫu nước ngay sau khi lấy ra khỏi môi trường tự nhiên sẽ không còn ổn định do các yếu tố như nhiệt độ, ánh sáng, oxy không khí và vi sinh vật. Những biến đổi này có thể xảy ra rất nhanh chóng, gây:

• Suy giảm hoặc gia tăng nồng độ các chất phân tích.

• Làm mất đi các chất dễ bay hơi.

• Gây phát triển vi sinh, làm thay đổi đặc tính sinh học của mẫu.

• Thay đổi trạng thái hoá học (oxi hoá – khử) của các hợp chất.

Việc bảo quản mẫu nước theo đúng quy định trong sẽ giúp:

• Giữ nguyên trạng thái ban đầu của mẫu.

• Ngăn chặn hoặc làm chậm các phản ứng bất lợi.

• Đảm bảo độ chính xác và độ tin cậy của kết quả phân tích.

• Tuân thủ yêu cầu pháp lý trong giám sát môi trường, đánh giá tác động và cấp phép.

2. Nguyên tắc chung trong bảo quản mẫu

Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất trong bảo quản mẫu nước là:

Rút ngắn thời gian từ khi lấy mẫu đến khi phân tích. Mẫu sau khi thu thập rất dễ bị biến đổi do các quá trình hóa – lý – sinh học. Vì vậy, cần phân tích càng sớm càng tốt, ưu tiên trong vòng 24 giờ, trừ khi có hướng dẫn cụ thể cho phép bảo quản lâu hơn.

Duy trì mẫu ở nhiệt độ thấp, lý tưởng từ 1 đến 5 độ C, giúp làm chậm các phản ứng sinh học và hóa học. Tuy nhiên, không được để mẫu bị đóng băng nếu tiêu chuẩn không cho phép, vì việc này có thể làm thay đổi thành phần mẫu hoặc phá vỡ cấu trúc các chất phân tích nhạy cảm.

Tiêu chuẩn cũng yêu cầu sử dụng chất bảo quản phù hợp để ổn định thành phần mẫu trong suốt thời gian lưu trữ. Tùy từng chỉ tiêu, có thể dùng các hóa chất như HNO₃, H₂SO₄, NaOH hoặc formaldehyde nhằm ức chế vi sinh, giữ pH ổn định hoặc ngăn quá trình oxi hóa – khử.

Lựa chọn đúng vật chứa mẫu là yếu tố không thể bỏ qua. Mẫu hữu cơ dễ bay hơi cần dùng lọ thủy tinh kín, chống ánh sáng. Mẫu kim loại nên chứa trong chai nhựa sạch không có ion sẵn. Mẫu vi sinh bắt buộc phải sử dụng lọ vô trùng để tránh nhiễm khuẩn.

Cuối cùng, với những chỉ tiêu nhạy cảm, cần tránh ánh sáng và không khí vì có thể gây phản ứng không mong muốn như oxy hóa hoặc quang phân. Do đó, mẫu cần được đậy kín và bảo quản trong tối hoặc dùng chai không thấu sáng.

3. Phương pháp vận chuyển mẫu và kiểm soát chất lượng bảo quản

Sau khi lấy mẫu, việc vận chuyển đến phòng phân tích cần tuân thủ nghiêm ngặt các điều kiện bảo quản để duy trì tính đại diện và độ ổn định của mẫu. Mẫu phải được đặt trong các thùng đá hoặc thùng cách nhiệt, đảm bảo nhiệt độ luôn nằm trong khoảng từ 1 đến 5 độ C trong suốt quá trình di chuyển. Đồng thời, cần tránh để mẫu tiếp xúc với ánh sáng trực tiếp, cũng như hạn chế tối đa rung lắc hoặc va đập mạnh có thể ảnh hưởng đến thành phần mẫu.

Toàn bộ điều kiện bảo quản cần được ghi nhận đầy đủ và chính xác. Thông tin như thời gian lấy mẫu, thời gian bảo quản, nhiệt độ lưu trữ… phải được điền rõ ràng trong phiếu ghi mẫu và dán nhãn lên từng chai lọ mẫu. Việc này không chỉ giúp truy xuất thông tin dễ dàng mà còn là một phần trong hệ thống đảm bảo chất lượng dữ liệu phân tích.

Bên cạnh đó, kiểm soát chất lượng quá trình bảo quản là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả. Việc sử dụng các loại mẫu trắng, mẫu chuẩn và mẫu lặp là cần thiết nhằm đánh giá sai số hoặc sự thay đổi trong suốt quá trình lấy – bảo quản – vận chuyển. Ngoài ra, các thiết bị bảo quản như thùng lạnh hoặc thiết bị đo nhiệt độ cũng cần được hiệu chuẩn định kỳ để đảm bảo hoạt động ổn định và chính xác.

4. Một số lưu ý quan trọng khi bảo quản mẫu nước

• Bảo quản mẫu nước không thể thực hiện theo cách chung cho tất cả trường hợp. Mỗi mẫu có đặc điểm và mục tiêu phân tích riêng, nên cần lựa chọn phương pháp phù hợp để tránh làm sai lệch kết quả.
• Tùy theo chỉ tiêu phân tích (hóa lý, kim loại, hữu cơ, vi sinh…), cần chọn đúng dụng cụ chứa, chất bảo quản, nhiệt độ và thời gian lưu mẫu nhằm đảm bảo giữ nguyên chất lượng mẫu.
• Chai lọ không phù hợp, phương tiện bảo quản kém hoặc kỹ thuật viên thiếu kinh nghiệm đều có thể làm mẫu bị nhiễm hoặc biến đổi. Do đó, cả thiết bị và con người cần được kiểm soát kỹ lưỡng.
• Từ khâu chuẩn bị đến lấy mẫu, bảo quản, vận chuyển, tất cả đều cần được thực hiện đúng quy trình. Tuân thủ nghiêm ngặt giúp đảm bảo mẫu không bị thay đổi trước khi phân tích.
• Tuân thủ tiêu chuẩn không chỉ đảm bảo độ chính xác của dữ liệu mà còn là căn cứ pháp lý khi sử dụng kết quả trong các hồ sơ môi trường hay báo cáo giám sát. Đây là yếu tố then chốt để dữ liệu được công nhận và có giá trị sử dụng.

Bảo quản mẫu nước theo TCVN 6663-3:2016 (ISO 5667-3:2012) là một bước không thể thiếu trong quy trình phân tích môi trường. Việc nắm vững các nguyên tắc, yếu tố ảnh hưởng và hướng dẫn cụ thể cho từng chỉ tiêu sẽ giúp đảm bảo mẫu đại diện chính xác cho hiện trạng môi trường tại thời điểm lấy mẫu.

Xem thêm: Phân tích mẫu nước thải ngành chế biến khoáng sản đạt chuẩn 2025

Xem thêm: Xử lý nước thải xi mạ hiệu quả

Dịch vụ xử lý chất thải – Công ty TNHH Công nghệ môi trường Hòa Bình Xanh

Bạn có nhu cầu phân tích các mẫu nước, hãy đến với chúng tôi:

Công ty TNHH Công nghệ môi trường Hòa Bình Xanh với đội ngũ thạc sỹ, kỹ sư giàu kinh nghiệm đã đầu tư nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng các công nghệ xử lý và tìm các phương án xử lý chất lượng tốt nhất, chi phí hợp lý trong thời gian ngắn nhất. Sự hiểu biết và tận tâm của đội ngũ là yếu tố quan trọng giúp chúng tôi đảm bảo hiệu quả và an toàn cho từng dự án.

Quý doanh nghiệp có nhu cầu hợp tác công ty hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline 0943.466.579 để nhận được sự hỗ trợ nhanh nhất và tận tình nhất.